Terug van weggeweest

Lieve allemaal,

Dit is mijn laatste blog vanuit Zuid Afrika. We keren deze week onverwachts een paar dagen eerder huiswaarts vanwege Evelien die graag naar haar familie terug wil omdat haar tante ernstig ziek is. We zien elkaar dus gauw weer in Nederland, ook wel weer fijn, al had de vakantie hier wat mij betreft onder andere omstandigheden nog veel langer mogen duren. Gelukkig hebben we een prachtige trip om op terug te kijken achter de rug.

Geschiedenisles

We zijn net terug bij Barry en Maureen die een Bed and Breakfast hebben in Underberg, in de zuidelijke Drakensbergen. Terug van vier dagen echt weg te zijn geweest. In Lesotho voelt het over het algemeen ‘in the middle of nowhere.’ Geen signaal op de telefoons, elektriciteitsgenerators die na tien uur ’s avonds uit gaan en mensen met totaal andere gewoonten dan die wij hebben.De Basotho, het volk van Lesotho, leeft vooral zoals ik me kon voorstellen tijdens de geschiedenislessen als herders, boeren en jagers, een primitief bestaan. En dat terwijl op sommige punten, vlakbij de grens met Zuid Afrika, het weer wel gewoon modern is. Het komt vooral door de slecht begaanbare wegen landinwaarts waardoor de Basotho zijn ‘blijven hangen’ in dit bestaan. Daarnaast willen ze ook niet anders, want op suggesties om bij Zuid Afrika te worden gevoegd, komt al jaren steevast een ‘nee’. Het is een trots volk dat vasthoudt aan hun eigen tradities en cultuur, erg bewonderenswaardig. En erg inspiratievol ook. Ik ben begonnen aan een reportage over Lesotho en ga proberen dat in Nederland ergens in te krijgen. En anders verschijnt het te zijner tijd wel op mijn blog; ik geef jullie nu alvast een beetje een indruk.

Basotho

We zijn donderdagochtend opgehaald door onze gids bij Barry en Maureen in Underberg. Hier hebben we woensdag alvast wat van de Drakensbergen kunnen zien tijdens een hike van een goed uur langs een riviertje in een dal. Het is onwijs groen en de lucht is hier zo fris, heerlijk.De route naar de grens van Lesotho, door de Sani Pass is waanzinnig! Je kunt dit echt niet rijden in een gewone auto, onze gids Busami had het al zwaar in onze hele stoere 4x4. Slingerend kwamen we uiteindelijk bovenaan op de Sani Top waar we gisteravond de nacht hebben doorgebracht op de terugweg.

Nu begon hier de trip pas echt. De weg bleef namelijk nog een heel eind slecht, maar nu werden we omringd door de toppen van de bergen die we op de heenweg steeds in de verte zagen. En op die toppen ligt soms een dorpje van rondavels, ronde hutjes van leem met rieten daken en soms loopt er een herder met anglicaanse geiten (van die hele harige, van welke de wol wordt gebruikt om prachtige, maar kriebelige dekens te maken), schapen of koeien en vaker is er helemaal niets dan helling en adembenemende uitzichten. 

De traditionele Basotho zien er in eerste instantie een beetje angstaanjagend uit; een deken om zich heen gebonden, bivakmutsen op en een wandelstok in de hand. De mensen vinden het hier in de bergen namelijk daadwerkelijk koud, terwijl wij de temperatuur van 20-25 graden op onze door de zon verwarmde huidjes wel even prima vinden. Maar ook hier werkt het credo wave and smile en worden we over het algemeen nieuwsgierig, maar vriendelijk begroet en bekeken.

Botsing

Onze gids Busami is een 26-jarige Zulu die vlakbij de grens geboren is en veel weet van de cultuur van de Basotho en het land. Hij vertelt dan ook een heleboel en vindt het maar wat leuk als we wat aan hem vragen. 

De verschillen tussen zijn cultuur en de onze leveren soms hilarische misverstanden op. Zo is het voor Zulu de gewoonte om voorop te lopen ten opzichte van de vrouwen, dit traditioneel om hen te beschermen tegen gevaar. Ook nu dat gevaar er niet zozeer meer is, stapt hij als eerste ergens naar binnen. De deur openhouden, ho maar, dus dat botste zo nu en dan nogal eens letterlijk in de deuropening.

Ondanks het feit dat Busami hier al regelmatig is geweest, is hij de bumpy dirtroad na een paar uur ook wel zat. Prettig dan ook als we na een rit van toch wel een uur of vier, vijf weer wat asfalt (weliswaar met behoorlijke gaten, zogenaamde ‘potholes’ erin) tegenkomen. De eerste nacht slapen we in de Oxbow Lodge, een mooie plek die enigszins Oostenrijks aandoet; ’s winters is dit een skiresort en de kachel wordt nu al omhoog gedraaid om de gasten een warm onderkomen te bieden. Wij zetten ’m maar uit en ik slaap voor het eerst in de afgelopen weken onder lekker dikke dekens.

KeuzeDe tweede dag ging naar de Katse Dam, een grote stuwdam in een rivier die wel eens voller heeft gestaan. Dit water wordt aan Zuid Afrika geleverd en de mensen hier voorzien problemen als het niet weer eens goed en langdurig gaat regenen zoals het tot in 2009 gewoon was.

Onderweg naar de Katse Dam komen we dichter langs de noordelijke grens van Lesotho met Zuid Afrika en dat is te zien. De mensen lopen hier meer in ’gewone’ kleding, zijn wat minder onder de indruk van ons voorkomen en er zijn gewoon winkels, zelfs een Pep Store (een beetje Zeeman-achtige winkel die overal in Zuid Afrika vestigingen heeft).

We picknicken op een plek met uitzicht op de rivier die uit komt bij de stuwdam. Voor elke dag heeft Busami lunchpakketjes mee voor ons, de trip is echt onwijs goed geregeld. Ook de lodges zien er piekfijn uit en het eten is goed. Best bijzonder als je bedenkt dat de meeste producten van over de grens gehaald moeten worden. Onze verblijven staat in zo’n contrast met wat we overdag tegenkomen. Maar het is goed om te weten dat het vooral een keuze is van deze mensen om zo te leven en ze bovendien niet anders gewend zijn. Het geeft het idee dat de armoede die we in Zuid Afrika hebben gezien schrijnender is dan wat we hier zien.

Katse Dam

We krijgen een rondleiding door de Katse Dam. Het schijnt de op één na grootste dam ter wereld te zijn en het is dan ook een indrukwekkend gevaarte midden in de rivier. Nederlandse engineers hebben eind jaren ’90 mee helpen bouwen vanwege hun expertise in waterwerken. Als de rit verder gaat, krijg ik de indruk dat ze wel eens opnieuw een kijkje mogen komen nemen… Het schaarse water dat we in de verdere rivier zien, is vanwege de lage waterstand in de loop van de afgelopen jaren de andere en dus verkeerde kant op gaan stromen. Ook regent het kennelijk op de verkeerde plaatsen wel, want na een hele rit, wordt het opeens bewolkter en bewolkter en trekt een dichte mist over de bergen. Wij moeten nog een uurtje rijden over weer een lekker, hobbelende weg (sportbeha’s, topuitvinding) met nu diepe plassen van een stortbui die hier vandaag is neergevallen.

Bovenop de Sani Pass hebben we gisteravond overnacht. Vanmorgen was de diesel van onze buren bevroren dus je kunt bedenken hoe koud het was. Omdat de elektriciteit niet werkte, hebben we nog even lekker knus bij het licht van een olielampje en haardvuur zitten kletsen. Over wat we thuis allemaal weer voor plannen hebben en dat soort serieus geneuzel… Eén ding is zeker; ik heb mijn ‘hutje op de hei’ gevonden. Je moet naar Lesotho als je écht even niets aan je hoofd wil hebben! Geen herrie, geen stank, geen bereik. En weet je, dat beviel me eigenlijk (onverwachts) prima.

Ik ben bang dat ik jullie meer foto’s schuldig moet blijven, want de internetverbinding is niet zo best. We gaan hier nog een dag Drakensbergen tegemoet. Zonet nog een beetje rond gereden en de omgeving bekeken. Dikke wolken kwamen vanaf de bergen bij Sani naar beneden zetten en het is nu noodweer. Zware onweer en zelfs hagelstenen! Onderweg sloeg de bliksem pal naast de weg waar wij reden in een boom. Natuurgeweld, echt waanzinnig!

Dinsdag rijden we naar Durban waar we bij de zus van Daphne terecht kunnen voor ons laatste nachtje. Ik hoop de meeste van jullie van het weekend dus weer te zien! Dan praten we verder.

Liefs,

Nadine

Verrassende ontmoetingen

And we are off! Zodra we zijn uitgezwaaid door Peter, Daphne, Renske en Josien is de reis begonnen. Onze eerste stop zou Chintsa worden, zo’n vier uurtjes rijden langs de kust, berg op, berg af.

Verrassing

Het plaatsje en de backpackers moeten niet voor al te veel verrassingen zorgen, want een van de weekendjes weg twee jaar geleden was ik hier ook al beland. Erg bizar dan ook om hier Ryno tegen te komen, de surfleraar waar ik twee jaar geleden een surfles van heb gehad in Coffee Bay, ruim tweehonderd kilometer van Chintsa vandaan. We hebben elkaar toen één avond gesproken, hartstikke leuk, hij Afrikaans pratend en ik Nederlands en we konden de conversatie nu gewoon weer voortzetten. Alsof het twee maanden geleden was in plaats van twee jaar.Hij was ‘the Bay’ zat, had het er te druk, was te ver van alles vandaan en wilde iets anders. Hij geeft nu surflessen in Chintsa, waar een veel minder afgelegen en een erg ontspannen backpackers ligt. Supergrappig om hier iemand tegen te komen die je gewoon kent, voelt wel heel erg ‘local’.

En hoewel deze toevallige ontmoeting alle ingrediënten heeft voor een mooie aflevering Grenzeloos Verliefd… Beloofd is beloofd, mensen, ik kom gewoon naar huis.

Lazy

Het vakantiegevoel is zeker sinds gister helemaal aanwezig. In Port Elizabeth voelde het allemaal al erg vertrouwd en thuis. Nu is het puur genieten van het mooie weer en de mooie landschappen. Gisterochtend begon de dag in zee waar vooral Evelien haar angsten (met name voor de haaien) overwon en we een surfles hadden. Omringd door hoge bergen, lekker water en een, op ons na, door iedereen verlaten strand is dat echt heel bijzonder. Gelukkig overwon Evelien niet alleen haar angsten, maar heeft ze de smaak ook flink te pakken en hebben we plannen om de laatste dagen in Durban ook een poging te wagen.

Terwijl Eef daarna een welverdiende massage kreeg, heb ik een lekkere lazy middag bij het zwembad aan de bar gezeten. Noodgedwongen, eigenlijk, want het broodje dat ik om één uur had besteld, kreeg ik twee uur later. Thuis zou ik al lang weg zijn, maar hier zijn we er al duidelijk aan gewend geraakt. Nooit gedacht, maar toch.

Spannend

Om vier uur werden we verwacht bij Ikankwezi Private Game Drive voor een sundown game drive. Ik had niet verwacht nog veel dieren te gaan zien deze keer, omdat je toch denkt dat je dat allemaal wel gehad hebt. Maar na Addo en The Mountain Zebra National Park was ook Ikankwezi een hele belevenis. Met een 4x4 het ruige gebied in wat behoorlijk groot bleek te zijn. De giraf die geschrokken van het paadje weg galoppeerde was de eerste attractie. Hoewel we uit zijn blik konden opmaken dat het ook zo maar eens andersom kon zijn. Echt een supermooi dier.

In Ikankwezi leeft een tiental witte leeuwen. Ze zitten los van de andere dieren in een afgezet gebied waar onze auto naar binnen kon door een soort van sluis waar onze gids uit een kluis een geweer tevoorschijn haalde. ,,Just for safety’’, grijnsde hij. Hm hm…

De spanning in de auto steeg en niet veel later zagen we het eerste roedel bij een kadaver. Erg indrukwekkend, zeker omdat het mannetje meteen wel heel waaks op onze auto af kwam. Zodra de auto stil stond, stond hij ook stil, maar zodra we weer wat verder op reden, sloop hij er achteraan. Op een gegeven moment zat hij op nog geen anderhalve meter achter ons aan. Spannende momenten, maar absoluut de moeite waard. Langzaam zette de schemering in en zo reden we naar een superluxe lodge midden in het gebied waar we lekker gegeten hebben.

Eyeopener

Terug bij de backpackers nog even aan de bar gehangen. De jonge mensen die hier werken vonden dat we een drukke dag gehad hadden. Druk is hier sowieso een relatief begrip. De lunch draaien bij het zwembad, vervolgens een volleybaltoernooitje organiseren en ’s avonds het eten opdienen wordt hier gezien als een pittige werkdag. De meeste van de mensen die hier werken zijn zelf op doorreis, maar ‘out of money’ en dus aan het sparen voor de volgende kilometers. Uit de gesprekken met hen 's avonds in de bar blijkt dat het leven voor de jonge, blanke Zuid Afrikanen er niet gemakkelijker op is geworden de laatste jaren met de ANC als grootste partij. Ze komen moeilijk aan een baan, omdat de kleurlingen en zwarten (zo zijn de benamingen voor de verschillende bevolkingsgroepen nou eenmaal) een voorkeurspositie hebben op de arbeidsmarkt. En dat terwijl veel van de blanke Afrikanen gewoon in een goede opleiding hebben geïnvesteerd. We zijn er nu al een aantal tegen gekomen die plannen hebben om naar Europa te gaan om daar te proberen wat geld te gaan verdienen. Maar de ticket én een visum zijn het probleem. Als ze eenmaal een ticket hebben gekocht, kunnen ze een visum aanvragen waar ze 150 euro voor moeten betalen met het risico dat de aanvraag afgewezen wordt en men dus met een ticket en 150 euro minder zitten. En van een dagelijks inkomen van zo’n 200 Rand (20 euro!) is het al lastig rondkomen en is sparen echt crisis. Het deed me de ogen wel weer even openen.

En zo zorgen onze eerste dagen van de reis toch weer voor een hoop verrassingen. Ik had niet gedacht dat we weer zoveel van de cultuur mee zouden krijgen en we meteen al zoveel gedaan en gezien zouden hebben. BergenNu onderweg naar de volgende verrassing. Je ziet dat het gebied weer aan het veranderen is. Het is dinsdag maar er lopen erg veel mensen overal langs de weg en het eerste stadje waar we net doorheen zijn gereden, is complete chaos van mensen, auto’s, geiten, koeien en honden. Het is niet het mooiste deel van Zuid Afrika, maar de Drakensbergen/Lesotho - de bestemming voor deze week - belooft wel heel gaaf te worden. In een mooie guesthouse in Kokstad overnachten we vanavond om morgen de eerste bergen te gaan zien.

Groetjes,

Nadine

Teardrops in the rain

Toepasselijker kan het niet. Het regende deze vrijdag bijna de hele dag pijpenstelen… En regen in de townships, dat geeft toch een wat troosteloze indruk. Ook al is de realiteit helemaal niet zo triest. Achter alle deuren van de huizen waar wij de afgelopen vier weken binnen mochten komen, vonden we een heleboel plezier, persoonlijkheden en toekomstplannen. En overal voelden we ons welkom, op ons gemak en steeds meer thuis. Afscheid nemen blijf dan wel een beetje verdrietig.

Want hoe vergaat het ’onze’ kinderen tot we elkaar misschien eens weerzien? Dikke tranen bij Nosi en de warme knuffels en brieven van de jongens maakten het vooral bij hen lastig om gedag te zeggen. De hele dag stond in het teken van goodbyes; goodbye kindjes bij Ithemba, goodbye Samkelo, goodbye Lulama’s, goodbye boys, goodbye Dolly’s, goodbye Motherwel en goodbye Peter & Daphne, lieve schatten… Gelukkig betekent goodbye ‘tot ziens’ wat in houdt dat ik hier zeker nog eens terug kom.

Fiasco

Wat een week weer! Het begon maandag met een wat valse start bij Cynthia’s huis. Het eerste huis waar we onze vaarwelpannenkoeken gingen bakken. Het was een hete dag en na een ochtend op de creche was ons geduld al behoorlijk op de proef gesteld, ook al was het wel een geslaagd weerzien met de kids. Die waren ons bezoekje aan de kinderboerder van de vrijdag daarvoor duidelijk niet vergeten. Er werd lief gespeeld en veel geknuffeld, maar die kleintjes zijn elke keer simpelweg vermoeiend druk.

Vervolgens even aangewaaid bij de jongens en door naar Cynthia waar ons een niet erg warm welkom stond te wachten. Moeders zelf zat op de bank aan de televisie gekluisterd en het jongste meisje mét haar, waar je zodoende erg weinig respons van kreeg.

Daarom maar direct begonnen met pannenkoeken bakken. Dat bleek achteraf een goed besluit; vanwege één bruikbare pit hebben we TWEE uur gedaan over zo’n twintig pannenkoeken… Het fornuis was prachtig, laat dat duidelijk zijn. Een gloednieuw, vier pits elektrisch fornuis blijkt hier echter de tijd ver vooruit te zijn. De grootste pit doet namelijk bij gebruik de stoppen doorslaan en datzelfde geldt voor het gebruik van meer dan één van de anderen. Juist.

Een voor een kwamen de andere dames thuis. Cynthia’s is het huis met de oudste meiden van rond de zestien jaar en twee jongere meisjes. Nu wil ik niet zeggen dat ik de makkelijkste was op die leeftijd, maar hier kunnen ze er ook wat van. Ik denk dat er slechts twee gedag zeiden, maar op onze vraag hoe het ging kregen we hooguit een ‘ok’ als antwoord. Helpen met huiswerk? Niet nodig. Spelen? Nou, omdat we zo aandrongen. Je begrijpt, de pret was er wel vanaf.

Gelukkig waren de pannenkoeken klaar en toen werd het pas echt gezellig. Reden voor Cynthia om na haar dutje op de bank maar naar de winkel te vertrekken en de meiden te laten eten. Starend naar de televisie - die na een boze blik op het verzoek die uit te doen, gewoon aanbleef - aten ze hun pannenkoeken. Gepraat werd er alleen in Xhosa, terwijl ze prima Engels kunnen spreken. Nog even met m’n fototoestel in m’n handen gezeten, maar ik wist eigenlijk niet waarom ik hier nog meer energie in zou steken. Misschien hadden wij gewoon de verkeerde verwachtingen, maar het voelde écht alsof we hier voor Piet Snot bezig waren en het toch niet op prijs werd gesteld. Met een beetje een naar gevoel zijn we naar huis gegaan.

Pannenkoekenfestijn

Dinsdagochtend hadden we ontbijt en gesprek met Tia (74) en haar dochter Louise die samen het project runnen. Gelukkig waren zij het met ons eens dat als de meiden zo op ons reageerden, we onze energie maar in de andere drie huizen moesten steken. En zo zijn we dinsdag, woensdag en donderdag dan ook bij Dolly, Lulama en Nosi thuis geweest waar het wél een geslaagd pannenkoekenfestijn werd.

Zwemmen

Omdat het zo warm was deze week hadden we het idee geopperd om met de creche te gaan zwemmen bij Louise thuis die een zwembad in de tuin heeft. Een geweldige ochtend voor ons én de kinderen.

Niet allemaal durfden ze erg, maar de kleine Apihwe, Somikazi en Ayakha wilden wel mee het diepe deel in. En dan Awonkie. Die deed ons allemaal versteld staan, zo vrij als dat meisje in het water was. Het was de enige die je niet stevig omklemde, maar zelfs een poging deed tot zwemmen als je je hand onder haar buik hield. Louise stond er vol verbazing naar te kijken en vertelde me donderdagavond tijdens het ‘afscheidsdiner’ bij ons in huis waarom.

Awonkie

Het meisje is nu bijna vier jaar, maar was twee en half jaar geleden op sterven na dood. Het was toen dat Tia begonnen was met het registreren van weesjes of verwaarloosde kinderen in Motherwel dat ze Awonkie voor het eerst zag. Één van haar ouders was al overleden aan de gevolgen van aids, de ander was nog in leven, maar ook ernstig ziek. Het zag er naar uit dat ook het kleine meisje de ziekte had.

,,Ze had armpjes, zo mager! Je kon haar op twee handen houden, zo klein was ze’’, beschreef Tia. ,,Het geluid van haar pogingen tot gekrijs gingen door merg en been. Ze had waarschijnlijk al het geluid dat ze in zich had al gegeven. ’’

Awonkie werd getest en bleek inderdaad ook aids te hebben. Tia vroeg zich af of ze het wel ging halen of dat dit het tweede kindje zou worden dat ze zou verliezen sinds ze met Thamsanqa was begonnen. De medicijnen, die gratis voor handen zijn als je positief getest bent, sloegen aan en

Awonkie kwam er wonder boven wonder bovenop.

Toen haar moeder kwam te overlijden, is ze in huis genomen door haar buurvrouw die ook nog een zoontje had. Dat jochie zit ook op de creche en de twee zijn echt als broer en zus zo close. Ik kan niet meer naar de foto’s van het gezond ogende, vrolijke meisje in het zwembad kijken zonder dit verhaal in mijn achterhoofd.

Het is behoorlijk aangrijpend en ik ben erg benieuwd hoe het Awonkie verder vergaat.

Verwennerij

Van al het pannenkoekenbeslag dat we over hadden, hebben we ruim veertig pannenkoeken gebakken voor ons bezoek aan de jongens, donderdag. Want, zo dachten wij, dan kunnen ze de rest gewoon ‘s avonds of de volgende dag opeten. Ik was alleen even vergeten hoe jongens kunnen eten. Daarin verschillen ze niet zoveel van die bij ons, haha! Want het is echt niet zo dat ze hier honger hebben, voor de kinderen binnen Thamsanqa is wekelijks absoluut voldoende te eten. Maar geloof het of niet, alle pannenkoeken waren na een half uur OP! Inclusief de twee en halve liter bak met ijs waar we ze mee verwenden. De jongens hadden sowieso een streepje voor de afgelopen weken. We hebben nog wat extra’s voor de tuin die waanzinnig goed gaat, gehaald en een basket voor basketballen aan de muur gemaakt.

Dat klinkt alsof het een karweitje van niks was, maar het heeft ons drie dagen gekost voordat dit gefikst was (en nu niet beginnen over vrouwen en techniek, want die hebben we hier al vaak genoeg gehoord deze week) om welgeteld één dag voor een hoop plezier te hebben gezorgd en er vervolgens in trieste staat aan één schroef bij te hangen.

Poging 1: We zouden van Louise een 'mannetje meekrijgen' die een steenboor had en de vier gaten, pluggen, schroeven - in die volgorde - wel even voor ons kon regelen. Arnold bleek een vriendelijke, twintigjarige blanke Zuid Afrikaan uit P.E. te zijn die voor de tweede keer van zijn leven in Motherwel kwam. Hij vond het ''wel leuk, maar was wel een beetje angstig'', gaf hij toe. In de township was het immers één crimineel zooitje bij elkaar. Wij stelden hem gerust dat we nu al vier weken in onze VW Chico de hele township doorscheurden en we ons geen moment onveilig hadden gevoeld. ,,Gewoon lachen en zwaaien en laten zien dat je met goede bedoelingen komt’’, adviseerden wij hem. Jaja, maar wij konden het toch niet begrijpen, omdat we niet in Zuid Afrika waren geboren, stelde hij. OK.

Bij het jongenshuis was hij zenuwachtig over zijn spullen die we buiten tegen de muur zetten en waarvan wij hem zeiden dat dat echt geen kwaad kon. Gauw die gaten boren en die basket aan de muur hangen, dachten we. Maar de muur van het huisje bleek enigszins anders dan Arnold gewend was. Met een hamer sloeg hij de schroeven de pluggen in. Je begrijpt - dat begrijpen wij vrouwen zelfs - dat werkte niet. Toen ik hem probeerde uit te leggen dat je schroeven met een schroevendraaier vast moet maken, kreeg ik een sneer dat hij dit vaker had gedaan en dat hij wist wat hij deed. Er kwam nog net geen ‘meisje’ achteraan. Maar tot mijn schik hield de laag zacht cement de basket natuurlijk nooit, dus de gaten moesten dieper totdat ze in de bakstenen laag zouden zitten. Tsja, zo’n boor en zulke schroeven had hij niet voor handen. Ik bedankte hem hartelijk voor de gaten en zei dat wij het klusje morgen wel even af zouden maken.

Terug naar de auto. ,,Shit, waar zijn m’n spullen’’, schoot Arnold in de stress. Nosi, de huismoeder van de jongens had ze voor de zekerheid even binnen gezet. Ik kon niet anders dan hard om de arme jongen lachen en vertelde Ryan het verhaal toen die hem kwam ophalen. ,,It's just that...'', stamelde Arnold. ,,I'm a little bit out of my comfort zone.'' En Arnold vertrok met weer een hele ervaring rijker.

Het is uiteindelijk gelukt de juiste pluggen, de goede schroeven en de basket aan de muur te krijgen. Maar gistermiddag toen het moment dan echt daar was om gedag te zeggen, hing de basket er triestjes bij. Toepasselijk. Louise heeft echter beloofd nog wat pogingen te ondernemen, omdat de jongens wel erg veel lol hadden om samen te basketballen. Dat stemt hoopvol.

Op reis

Met de tranen hoog en plakkerig van alle kinderknuffels sluiten we onze tijd in Motherwel af. Maar zoals Jeanne en Toon ons zo mooi op het hart drukten, 'vieren we afscheid als de geboorte van een herinnering'.

En zo zijn Eef en ik aanbeland aan de tweede en eindfase van ons verblijf hier; we vertrekken morgenochtend naar Chintsa aan de Wild Coast van Zuid Afrika. Van daaruit gaan we dinsdag richting het noorden, naar het gebied dat de Drakensbergen heet en het koninkrijk Lesotho in met een privé gids. Wie het alvast leuk vindt om de sfeer daarvan te proeven, moet maar eens kijken op www.thabatours.co.za Wij kijken vooral daar erg naar uit en zijn benieuwd hoe dit gaat zijn.

Zodra we ergens een internetverbinding hebben, kunnen jullie zeker nog een berichtje van mij verwachten. In de tussentijd vind ik het erg leuk om van jullie te horen via sms, hoor! Ik weet dat we in Lesotho waarschijnlijk even helemaal uit de lucht zijn, maar als het even kan, stuur ik zeker iets terug! Tas is gepakt en we gaan twee goede weken hebben, maar ik kijk er ook wel weer naar uit jullie weer te zien en spreken!

Dikke kus!

Nadine

Succesverhaaltjes

Dit wordt een week van pannenkoeken bakken en afscheid nemen… Hoewel ik wist dat het voor vier weken zou zijn, weet ik ook weer waarom ik er vorige keer voor had gekozen om acht weken op het project te blijven. Wat jammer om juist nu weg te gaan!

Vooral in het jongenshuis zien we met de dag dat we ‘succes’ boeken. De tuin stond er vrijdag top bij en heeft er een geïmproviseerd raster van gaas omheen gekregen. Verspreid door de tuin staan zaaibakjes met plantjes waarvan we niet weten waar ze vandaan komen en wat het zijn… Ik heb de indruk dat de kleintjes er gewoon plantjes onkruid in gezet hebben. Maar het geeft in ieder geval aan dat ze er mee bezig zijn én het interessant en leuk vinden.

Wijze woorden

Ook Masixole is een succesverhaal op zich aan het worden. Kwamen we vrijdagmiddag nog even aanwaaien, zit hij uit zichzelf de tafels van 10, 11 en 12 over te schrijven van de poster die wij gemaakt hebben!

Misschien zou je dat niet mogen hebben, maar ik heb wel een duidelijke voorkeur voor het huis van Nosi. Met de jongens en met name die van deze leeftijd kunnen we hele goede gesprekken hebben. Simphiwe vertelde me vorige week over hoe hij toen hij 7 was, zeven jaar geleden, bij Thamsanqa terecht is gekomen, omdat zijn ouders ‘niet meer voor hem konden zorgen’. Ze hadden geen baan en moesten op andere manieren aan voedsel en kleding komen en zorgen dat het huis dat ze konden blijven leven in het huis dat ze hadden, zo vertelde hij. Wat er precies verder heeft gespeeld, vertelde hij niet en ik heb er niet naar gevraagd. Maar hij was wel heel fel in de stelling dat hij nooit en te nimmer drugs en alcohol zou gebruiken, omdat dat z’n leven zou ruïneren. Angstaanjagend wijze woorden voor een jongen van 14, vind je niet…

Kinderboerderij

Vrijdagochtend ging dan eindelijk onze kinderboerderijdag door met de kinderen van de crèche. Het was er de perfecte dag voor, niet te heet, want het was bewolkt en alle zeven kinderen konden mee.


Bij sommige kindjes worden op zo’n verwenuitje - want dat was het voor hen zeker, de meeste kleine kids zijn waarschijnlijk nog nooit ver de township uit geweest en hadden nog nooit een lama, varken of konijn van zo dichtbij gezien - hun zwakheden en geschiedenis wel erg duidelijk. Thimna, het meisje waarvan ik gehoord heb dat ze misbruikt is geweest was echt even kind. Schaterlachend op een schommel. Er maar geen genoeg van krijgend. Ik denk dat ze zo een half uur heeft kunnen zitten.

En Uwonkie met haar kwaaie snoetje, lachend van de glijbaan, hand in hand naast me de struisvogels voerend. Wat een verschil met de

eerste week dat we op de crèche kwamen! Het meisje schijnt een jaar geleden nog niet eens te hebben willen praten en hangt erg aan Larisaa liet nu lachend toe dat ik haar bij de wasbak haar handjes liet wassen.
Op de terugweg zakten de hoofdjes bij elkaar op de schouders. Bij elkaar, alles wat ze hebben, vielen ze in slaap. De terugweg was dus stil en ik kreeg een brok in m’n keel die vier kleintjes met een zo serieuze, volwassen trek op hun gezicht te zien tukken.

Types

Ik weet niet of dit project nu zoveel heftiger is dan dat van twee jaar geleden. Het was destijds misschien makkelijker omdat je met de jongeren over hun problemen, dromen en verleden kon práten. Dat is bij de allerkleinsten nu niet mogelijk en bij de oudere wordt dat met de week steeds makkelijker.

Nu weet je bij sommige kids, zoals bij Thimna, Akhona, Masixole enigszins wat er met hen is. Van andere kinderen weet je niks. Wat is het dat één van de meiden bijvoorbeeld zo gefocust is op stukjes blote buik of de kleur van je bh. Ik krijg er af en toe een naar gevoel bij. En dat andere dametje dat de paar centjes die wij in de auto hebben liggen om de parkeerwacht te betalen van ons probeerde te stelen. Je kunt - en moet - er boos om worden, dat werd ik ook, maar het probleem snappen doen we niet echt.

Het is net als die jonen op het strand vorige week. Die werd me toch door de strandwacht een partij afgeranseld toen hij ‘een poging gedaan zou hebben schoenen te stelen’… Een broodmager bovenlichaam, op blote voeten, in een versleten zwembroek. Het is heel zwak, ik weet het, maar ik heb te doen met die types. Wat maakt dat die jongen zo wanhopig is dat hij hier op een vol strand de vriendschap met zijn maten op het spel zet - want die gaven hem toen hij de strandhut uit kwam gekropen, nog een paar fikse klappen - en zich ook nog eens zó voor paal laat zetten onder het toeziend oog van tientallen strandgangers…

Zo, waar zo’n lekker lui weekend al niet goed voor is. Jullie zijn weer aardig bijgepraat en ik heb heerlijk gewandeld aan een van de mooiste stranden die ik ooit heb gezien en lekker in de kroeg gehangen. Ook wel eens fijn, even iets heel anders!

Een week gaat hier echt heel snel voorbij. Terwijl als iemand me vraagt wat ik heb gedaan, er nauwelijks één antwoord op te geven is, dus ik hoop dat jullie een beetje een indruk krijgen. Het lijkt soms een beetje teveel om op te noemen, te lastig uit te leggen of te weinig relevant… Een ding is zeker, ik voel me hier weer helemaal thuis en

heb het goed. Tijd, dat is alles waar het aan ontbreekt. En daar heb ik thuis ook last van, dus wat dat betreft verschilt het niet zoveel.

Liefs,

Nadine

Hoe een perfecte dag er uit kan zien

Bedankt voor al jullie berichtjes na de heftige vrijdag van afgelopen week. Die kleintjes hebben me nog wel even beziggehouden…

Maar zaterdagochtend om half 5 ging de wekker, want een half uur later hadden we afgesproken met Peter op de fiets te zitten. Uiteindelijk zaten we een uurtje later op de fiets en reed Peter als onze personal coach met de alarmlichten aan in de auto achter ons. Het was heerlijk fris en mistig en heel P.E. sport om die reden rond die tijd. We kwamen een heel groepje Afrikaanse mountainbikes tegen waar we een stukje mee op konden fietsen. Heel gezellig en wat een start van de dag! Goed bijgekomen in ieder geval.

Voor wie zich afvraagt waarom we niet wat meer ondernemen in het weekend… Evelien en ik hebben twee jaar geleden hier in de buurt zo’n beetje alles wel gezien. Daarnaast hebben we voor onze laatste twee weken hier - vanaf 18 maart (al!) - een behoorlijke reis voor de boeg, naar Drakensbergen, Lesotho en Durban. En tot nu toe vermaken we ons in de weekenden prima op de stranden van P.E. en moet er nogal eens geshopped worden voor onze grootste plannen voor de huizen.

De tuin

Want, ja hoor, - roffel, roffel - de tuin bij de jongens ís er! Weliswaar iets kleiner dan ik voor ogen had. Maar ik heb braaf het advies van Peter opgevolgd om klein te beginnen en te kijken hoe het loopt. Gistermiddag hebben we samen met Masixole kool, tomaten, uien en sla geplant en op de vindingrijke manier van hier een moestuintje aangelegd. Ze zijn dat hier in de township namelijk gewend te doen in autobanden. Daar gaat de grond in om zo een plantenbak te vormen. Ideetje voor thuis?

Vervolgens kwamen de andere zes jongens thuis, allemaal vol enthousiasme de benamingen op de steentjes in de bakken lezend.

Masixole werd voor de jongere jongens al gauw 'the boss of the garden' en de ouderen noemden hem gekscherend gardenboy. Maar hij bleef trots waken over zijn plantjes.

De andere jongens gingen in de weer met de twee graatmagere puppies van een paar huizen verderop die steeds bij hen in de tuin rondhangen. Vrijdag betwijfelde ik nog of één van de twee het wel zou halen. Gisteren hebben we daarom wat hondenvoer meegebracht, tot plezier van de jongens en tot ergernis van Peter. De dames achter het project vinden echter dat door een beetje voor de honden te zorgen, de jongens ook leren wat verantwoordelijkheid te krijgen en

voor iemand anders dan zichzelf te zorgen. En het werkt.

Nadat één van de jongste ventjes eerst een hand voer uit het bakje graait en in z’n mond stopt, dan… Als Masixole ’m een draai om z’n oren en zegt dat het voor de het voor de hondjes is, vindt het ventje dat ook best. Helemaal gek zijn ze met Lady en Nala en opeens zijn het dan niet meer die stoere, soms afstandelijke gasten. Net jongetjes.

Perfect Day

Zonet terug van het meidenhuis van Dolly waar ik Akhola (21) geholpen heb met haar essay voor Engels over haar ‘Perfect day’. ,,Laat opstaan, samen met haar ‘zusjes’ naar het strand bij de stad, omdat dat dichtbij de Kentucky Fried Chicken ligt, daar dus een hapje eten, op het strand spelen en zwemmen in zee, naar de bios en naar huis.’’ Blij met weinig, zullen we maar zeggen…

Het is sowieso een dag waarop we weer eens met de neus op de feiten worden gedrukt. Dinsdagochtend wordt namelijk in een van de armste townships rond P.E., Kleinskool voedsel uitgedeeld en daar zijn we heen geweest.

De ochtend begint met een kerkdienst vol gezang en geswing. Ik krijg nog steeds kippenvel als ik denk aan het moment dat de hoofden van de mensen zich naar ons toedraaiden en een groot applaus opsteeg. Het voelde enigszins overdreven, maar de hele ochtend maakten de bedankjes en de warme woorden van deze mensen wel duidelijk dat ze zo dankbaar waren dat we op bezoek kwamen. Uit de verschillende

gesprekken bleek dat het maar weinig voorkomt dat blanken zich tot een bezoek aan deze uithoeken laten verleiden.

Na de kerkdienst krijgen de bezoekers een zak eten mee. Dit keer gevuld met een half brood, een handjevol wortels, wat uien en aardappels en een stukje meloen. Voor veel van hen is deze zak voedsel alles wat ze krijgen in een week. En in de meeste gevallen moeten ze het delen met hun gezin. Een jongetje van een jaar of vijf stond aan

het hek. Te wachten op zijn moeder die een voedselpakket kwam halen. Zijn tandjes rotten uit z’n mond waar je bij stond, een vreemd bol buikje, de blote voetjes en knokige schoudertjes. Ik werd er een beetje stil van toen zijn moeder met een zak eten naar buiten kwam en hoopte maar dat dit tweetal het hele gezin vormde. Maar ik vrees dat er meer mondjes mee gevuld moeten worden. De moeder bleef net als veel anderen voor het hek wachten en niet veel later bleek waarom. Een krat met de laatste wortels werd naar buiten gesmeten en mensen doken er op af als beesten. Ze laten elkaar met rust, maar binnen een paar seconden was het krat leeg.

Even een break in de stad en na de lunch naar Motherwell om de meiden in Dolly’s huis wat beter te leren kennen. Lieverds, stuk voor stuk. Maar wat een beschadigde kindjes ook hier.

Voordat we de township uitgaan nog snel even een kijkje nemen bij de tuin van de jongens. Masixole en Simphiwe zijn thuis en we worden hartelijk ontvangen. Ook weer door een van de puppies die - zo blijkt later - de autoband vol koolplantjes tot prettige slaapplek heeft getransformeerd. Juist. Morgen maar even wat gaas en net eromheen zetten. Het leek me leuk om elke dag een foto te maken van de tuin, maar bij nader inzien, beperk ik me maar tot de allereerste. Als het zo doorgaat, zet ik namelijk in op dag vier dat we weer opnieuw kunnen beginnen, haha! En dat levert niet zulke fraaie foto’s op.

Staken

Overigens mogen we morgen niet naar de huisjes. Net als twee jaar geleden staat er morgen een staking op het programma en dat kan in de townships nogal escaleren. Het lijkt in Motherwell mee te vallen. We zouden eerst de politie bellen om te vragen hoe het er voor staat, maar nu vinden Peter en projectleiding het veiliger om helemaal niet te gaan. Balen, want nu moeten we het dagje uit met de crèche kids uitstellen. En de tijd gaat al zo snel! Nu morgen maar een vrije dag en zaterdag misschien naar de huisjes. Flexibiliteit wordt weer op de proef gesteld, op z’n Afrikaans plukken we de dag zoals die komt.

Liefs,

Nadine

Precious, little precious

Precious

A little bit of heaven

Drifted down from above -

A handful of happiness,

A heartful of love.

The mystery of life,

So sacred and sweet

The giver of joy

So deep and complete.

Precious and priceless,

So lovable, too

The world's sweetest miracle,

Baby girl, is you.

We hebben zonet een indrukwekkend bezoek gebracht aan Lelethu, een

opvang voor ter vondeling gelegde en verwaarloosde baby’s, ze noemen het hier ‘weggooibaby’s’ en die benaming dekt de pijnlijke lading… Ik heb een jongetje op de arm gehad van twee jaar oud waarvoor al die tijd al gezocht wordt voor een adoptiegezin.

Ook een prachtig meisje van acht maanden met de toepasselijke naam ‘Precious’. Het schatje greep elke keer naar m’n vingers om ze vervolgens met een ongelooflijke kracht vast te houden en niet meer los te laten. De speen die ze daarvoor moest laten vallen, kon ’r gestolen worden.

Het jongste meisje hier is slechts een paar dagen oud. Zo verschrikkelijk klein! Ze is weggehaald bij haar moeder, die vanwege het feit dat ze aids heeft te ziek is om voor haar te kunnen zorgen. Zelf is het meisje ook besmet. Haar moeder heeft haar ‘liefdevol’ een naam gegeven die in ‘t Xhosa iets betekent als ‘je had nooit geboren mogen worden’.

Ik weet eigenlijk niet zo goed wat ik nog moet zeggen.

Daarom vertel ik jullie graag later wat meer over de afgelopen dagen; de tuin van het jongenshuis is opgeruimd en ook bij Lulama zijn de resten van de oude keuken opgehaald. We gaan een rustig weekend in, maar hebben weer veel plannen voor volgende week.

Alle liefs,

Nadine

Alweer een week!

Lieve allemaal,

Alweer een week! Vorige week zijn we naar het project Ithemba geweest (voor verstandelijk gehandicapte kinderen) dus ik zal jullie eerst even op wat mooie foto's trakteren.

Morgen moeten er alweer boodschappen worden gedaan voor Thamsanqa en nog steeds is het geld een probleem. Tweeduizend Rand (200 euro) ís er, maar dat betekent dat er nog ruim duizend Rand tekort is. Ik heb beloofd dat voor te schieten, maar het lijkt een structureel probleem en dat is voor zoiets essentieels als eten wel zorgwekkend…

Hoe gaat het bij jullie, de lente is in aantocht, hoor ik? Fijn, zo. Hier was het de afgelopen dagen erg warm en broeierig en vandaag heeft het dan eindelijk de hele dag flink geregend. Zaterdag schijnt het echter alweer 31 graden te worden. Heel naar.

Jikeleza

Het stof in de township is in ieder geval weer even weggespoeld. Joh, wat kun je vies worden van vijf uur daar doorbrengen. Toch is Motherwell ten opzichte van andere townships die ik bijvoorbeeld twee jaar geleden heb gezien, behoorlijk ontwikkeld. Het is bijna een stad op zich met verschillende shoppingmalls (met Spar, doe het zelf zaken en kledingzaken vergelijkbaar met een Zeeman in Nederland) en de mensen hebben aardig wat om handen. Veel van hen zijn zelf winkeltjes of zaken begonnen, vooral veel kapperszaakjes in zeecontainers zie je hier.

Misschien dat ik daar binnenkort eens een bezoekje aan ga brengen, want ik loop erbij als een wilde. Er is zelfs ook iemand een rijschooltje begonnen, al zou je hier op de weg nauwelijks geloven dat ze hier überhaupt een rijbewijs kennen.

We kunnen ondertussen onze weg vinden en rijden bijna dagelijks allevier de huisje af in de VW Chico die in onze handen veranderd is van Haperende Harry in Soepele Sjaak. Ondanks dat worden we nog wel eens aangezien voor een ‘jikeleza’. Dat zijn auto’s die nog amper kunnen rijden en thuis zeker niet door de APK zouden komen die vaste rondjes over de hoofdwegen in Motherwell rijden zodat de bewoners voor een paar Rand makkelijk aan de andere kant van de township kunnen komen. Een soort regiotaxi of buurtbus zonder vaste tijden dus. Er rijden er tientallen en eigenlijk zijn zij het meest gevaarlijke wat ik hier tot nu toe heb gezien. Richtingaanwijzers, ho maar en ze toeteren en flitsen met hun licht om de mensen op de stoep maar te laten weten dat ze er aan komen en plek hebben. Kortom, we kijken onze ogen uit.

Keukenplank

Andersom zorgen wij ook voor heel wat bekijks. Maandag hebben we Masixole opgehaald om met ons naar de bouwmarkt te gaan om zijn huismoeder Nosi een plank voor in de keuken te bezorgen. In de dichtstbijzijnde bouwmarkt hadden ze wel steunen, schroeven en betonpluggen, maar gaan plank. Daarvoor moesten we naar een andere zaak en Masixole wist wel waar dat was. Na ruim een kwartier rijden, helemaal de ene township uit en de andere in, vroegen we ons af of dat wel helemaal goed ging. Maar hij knikte en was overtuigd dat dit de goede route was. De township waar we belandden, heet New Brighton en is een stuk meer achtergesteld dan Motherwell. De mensen waren er bovendien nauwelijks gewend aan blanken en dat zorgde voor een hoop gelach en gejoel waar wij - helaas of gelukkig maar? - niets van konden verstaan. Uiteindelijk kwamen we bij een bouwmarkt waar we op z’n Afrikaans een plank uit konden kiezen die we vervolgens eerst moesten afrekenen voordat de verkoper in kwestie er een zaag in zou zetten om ’m op maat te maken.

Inmiddels hangt de plank - wat waren we blij dat de handige Brabander Toon er nog was en wat gaan we hem missen - en is Nosi in de wolken, ook met haar gordijnen (wat nu het tafellaken voor de ramen vervangt), kussens op de bank en nieuwe matrassen voor de jongens, trouwens.

Shoppen met de meiden

We spelen af en toe behoorlijk voor Sinterklaas want Evelien had een hoop sponsorgeld en met dat van mij erbij kunnen we hier aardig wat voor elkaar krijgen. De zes meiden bij huismoeder Cynthia (de jongste is daar 7, maar de rest is 11 tot 18 jaar oud) hebben vandaag nieuwe schoenen, sokken en ondergoed gekregen. We zijn twee keer met de meisjes op en neer gereden naar de shoppingmall en hebben ze zelf laten kiezen welke schoenen ze wilden. Met de twee oudste meiden heb ik nog een poging gedaan bh’s te shoppen. Maar omdat ze liever voor de tierlantijntjes gingen dan voor de praktische kant van die dingen hebben we ze uiteindelijk maar laten liggen. Misschien later nog eens proberen, want zoals ze er nu bijlopen, kan eigenlijk niet… Soms zonder bh, terwijl ze er absoluut een nodig hebben, of met een te kleine waardoor het lijkt of ze wel vier tieten hebben. Nou ja, jullie hebben een beeld...

Kinderen

De afgelopen twee ochtenden hebben we op de crèche

geholpen, erg leuk, want we hadden wat lesjes voorbereid aan de hand van het thema boerderij. We gaan namelijk volgende week met ze naar de kinderboerderij. Old Mac Donald had a farm dus en een kleurplaat van een schaapje volgeplakt met watjes. Oude tijden herleefden. Eindelijk een beetje succes met die kleine kids. Ze beginnen ons nu ook wel op te zoeken. Zelfs de twee meisjes Thimna en Uwonkie, die elke ochtend steevast met een boze trek op het gezichtje, hard nee-schuddend op alles wat je zegt en doet, binnen komen - gaan na bijna drie uur lachend weg. Ze hebben vandaag zelfs allebei op schoot leuk zitten spelen, maar het is hartverscheurend duidelijk dat ze ontzettend beschadigd zijn. Van een van de twee is bekend dat ze misbruikt is, van de ander dat de thuissituatie ook niet erg hoopgevend is.

Na de crèche van vanmorgen werden we uitgenodigd thee te drinken met de twee huismoeders Nosi (jongenshuis) en Dolly. Allebei een behoorlijk rond figuur en van die heerlijk in Xhosa tetterende zwarte vrouwen. Of ik al kinderen had? Nog niet. Nou, dat vonden ze met z’n tweeën toch een grappig antwoord. Druk werd er in Xhosa overlegd en toen kwam het hoge woord er uit. Ik was toch al 25? Wanneer wilde ik ze dan? Over vijf jaar? Nee, dat was echt veel te laat. En zo begin je je hier, ver weg in Zuid Afrika, toch nog zorgen te maken of dat nog goed gaat komen voordat het te laat is! Het probleem van een ontbrekende vent, zorgde wederom voor een hoop getetter in Xhosa. Ik had ook nog geen man? Tsjee, dus ik was nog maagd? Haha, het werd een enigszins bizar gesprek...

Het valt me wel op dat Xhosa minder streng zijn in het hele idee rondom samenwonen, trouwen, kinderen krijgen en uit elkaar gaan dan de kleurlingen waar ik twee jaar geleden mee werkte. Ze praten hier ook veel opener over hiv/aids bijvoorbeeld en lijken er meer van af te weten.

Masixole

Gauw weg daar, Nosi terugbrengen naar het jongenshuis waar we weer even met Masixole hebben geoefend (de tafel van 2) en A tot en met H. Poeh, wat heb ik met die jongen te doen, zo uitzichtloos als zijn leven is. Het rekenen ging ’m beter af, maar Engels valt ’m zwaar en hij denkt ook al snel dat hij het niet goed doet. Thamsanqa is al anderhalf jaar bezig iets voor hem te vinden. De afgelopen weken trok hij veel op met Toon (de Nederlandse timmerman die hier samen met zijn vrouw Jeanne op het project was) en dat vond hij geweldig. Het was net een soort werkend leer project voor even. Wij hebben al geopperd om Masixole op te geven als een van de vuilnisruimers die we zo nu en dan langs de weg zien. Die krijge

n per zak afval een bepaald bedrag van de gemeente/provincie. Maar hoe lang dat allemaal weer gaat duren…

Speeltuin

Ons volgende grote project gaat morgen van start. De tuin van het jongenshuis is nu een halve vuilstort. Er ligt puin (vol asbest) en oude rommel waardoor er geen plek is om te spelen ofzo. Ik wil zorgen dat voordat wij over twee en halve week (!) hier weg gaan die tuin een speeltuin is. Morgen komt een bedrijf met een aanhangwagen de tuin leeghalen. Dat wilden we eerst met het hele jongenshuis doen, maar vanwege het asbest doen we het nu maar zo. Vervolgens gaan we wel met z’n allen zorgen dat het er mooi uit komt te zien, misschien de muur een nieuw likje verf, een leuke zithoek en een basket.



Tips zijn welkom. Ze willen heel graag een klein groentetuintje dat Masixole dan kan gaan onderhouden, maar ik weet niet hoe ik dat kan (laten) aanleggen. Dus, tante Aaf? Of iemand anders? Brand los!

De jongens zelf zagen een zwembad ook wel zitten, maar ik heb ze maar meteen uit de droom geholpen. ,,Dan graven we ’m zelf’’, beloofde Simphiwe. ,,Jaja, en wie betaalt er dan voor het water?’’ ,,We bidden dat het gaat regenen’’, grapte hij. Een basket was perfect. Dus dat gaan we doen. We gaan het hier perfect maken!

Alle liefs,

Nadine